TEOG sınavının kaldırılmasıyla birlikte Türkiye’nin gündemi lise ve üniversitelere giriş sınavları (ya da uygulamaları diyelim) ve kullanılacak sistem üzerine odaklandı. Finlandiya başta olmak üzere batılı ülkelerin sınav ya da sıralama yöntemleri tartışılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı bürokratları birkaç farklı model üzerinde çalışıyor. Şimdi herkesin gözü, verilecek karar ve yapılacak açıklamada…

Diğer ülkelerdeki uygulamalara baktığımızda, liseye geçişte merkezi sınav uygulayan ülkeler de var, uygulamayan ülkeler de… Örneğin ABD’de yok… Güney Kore’de ise liselere girişte (Türkiye’de bugüne dek olduğu gibi) yarışmalı bir sınav var.

KONUYA FRANSIZ KALMAYALIM

Fransa ise başka bir model uyguluyor. Bizdeki liselere geçiş uygulaması Fransız modeline ciddi şekilde benzeyecek gibi görünüyor. O nedenle biraz detaylı aktarmak isterim. Fransa’da ortaokul sonunda öğrenciler ‘Brevet’ adı verilen sınava giriliyor. Sınavda öğrencilerin yazma, anlama ve analiz yeteneklerinin ölçülmesini hedefleyen açık uçlu sorular yer alıyor. Ardından her öğrenci mezun olduğu ortaokul tarafından Brevet puanı, eğitim hedefi ve okul dosyalarına göre bir lise türüne yönlendiriliyor. Üniversite hedefi olanlar genel lise; bir meslekte gelişmeyi hedefleyenler profesyonel, teknolojik veya CAP liselerini tercih ediyor. Diğer türlerde eğitim alanlar da uygun yeterlilikler sağlanırsa üniversiteye gidebiliyor. Adrese dayalı sistemde öğrenciler, bölgesi dışında başka bir devlet okuluna kayıt yaptıramıyor. Okullar arasında belli standartlar sağlanmasına özen gösteriliyor. Böylelikle eşitsizliğin önüne geçilebiliyor.

Görüleceği üzere Fransa’daki liselere giriş modelinde de sınav var. Velilerin-öğrencilerin şunu çok net anlaması gerek. Sınav olmadan, öğrencinin donanımını ölçmek imkânsız. İster ortaokulun sonunda –bir nevi- okul bitirme sınavı olsun, isterse liseye giriş sınavı… Ölçme-değerlendirme olmadan olmuyor… Sadece yöntem farklılığı yaşanabiliyor. Kimi ortaokul sonunda ölçüyor, kimi lisenin başında… Ama mutlaka ölçüyor.

Fransız modelinde dört devlet lisesi türü var: ‘Genel’, ‘teknolojik’, ‘profesyonel’ ve mesleki yeterlilik eğitimi veren ‘CAP’. Brevet sınavına girenler, yeteneklerine göre işte bu okullardan birine yönlendiriliyor. Bizdeki okul tanımları ise biraz farklı… Fen liseleri, Anadolu liseleri, imam-hatip liseleri, temel liseler, endüstri meslek liseleri gibi birbirinden temelde farklı liselerden birine giren öğrenciler, bir üst kademeye yani üniversiteye geçişte kıyasıya yarışmak durumunda kalıyor. Fransa’daki liselere geçiş uygulamasını başarılı kılan nokta, okullar arasında belli standartların yakalanmış olması. Bu Türkiye’de nasıl olacak, nasıl sağlanacak? Aklıma düşen en önemli sorun bu…

Öğrenciler ve velilerin gözü-kulağı internette, televizyonlarda, gazetelerde… TEOG yerine nasıl bir uygulama gelecek, çok haklı olarak ve merakla kararı bekliyorlar. Dolayısıyla liselere geçişe ilişkin haberler gündemdeki yerini terk etmiyor…

Bu konuya devam edeceğiz.